Φλεγμονώδεις Νόσοι του εντέρου

Η ελκώδης κολίτιδα

είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η οποία προσβάλλει σχεδόν πάντοτε το ορθό (τελικό τμήμα του παχέος εντέρου) και επεκτείνεται κεντρικότερα στο υπόλοιπο παχύ έντερο.

Η νόσος παρουσιάζεται τυπικά με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων και μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες εξωεντερικές εκδηλώσεις, όπως αρθρίτιδα, αγγυλοποιητική σπονδυλίτιδα, οζώδες ερύθημα, γαγγραινώδες πυόδερμα, ιριδοκυκλίτιδα και περιχολαγγειΐτιδα.

Από τί προκαλείται η ελκώδης κολίτιδα;

Η αιτιολογία της ελκώδους κολίτιδας είναι άγνωστη. Έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες (λοιμώδεις, ανοσολογικοί, διατροφικοί, γενετικοί κ.α.) χωρίς όμως να υπάρχουν σαφή στοιχεία που να καθορίζουν τη συνεισφορά τους στη παθογένεση της νόσου.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας;

Τα γενικά συμπτώματα είναι αυτά της φλεγμονής του εντέρου με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που εξαρτώνται από την ακριβή εντόπιση της νόσου (σε ποιό τμήμα του παχέος εντέρου). Γενικά εμφανίζεται με βλεννοαιμορραγικές διαρροϊκές κενώσεις (διάρροια με πρόσμιξη αίματος και βλέννης), κοιλιακό πόνο, πυρετό, αναιμία και γενικευμένη κακουχία. Ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων, το κάθε επεισόδιο έξαρσης της νόσου, ταξινομείται ως βαρύ, ενδιάμεσο ή ήπιο.

Είναι επικίνδυνη πάθηση η ελκώδης κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία επικίνδυνη πάθηση τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Κατά την οξεία φάση και εφόσον η νόσος εμφανίζεται σε βαρία μορφή, μπορει να εκδηλωθούν επιπλοκές απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς (αιμορραγία, διάτρηση του εντέρου, τοξικό μεγάκολο), οι οποίες απαιτούν επιθετική και άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.

Σε βάθος χρόνου, η ελκώδης κολίτιδα προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου σε ποσοστό περίπου 5% εντός 10 ετών και 30-40% εντός 30 ετών.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η θνητότητα των πασχόντων από ελκώδη κολίτιδα είναι σχεδόν 2πλάσια από αυτή του γενικού πληθυσμού.

Πως γίνεται η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας;

Βασικές εξετάσεις για τη διάγνωση είναι η ενδοσκόπηση από γαστρεντερολόγο και η ταυτόχρονη λήψη βιοψιών από το παχύ έντερο. Μεγάλης σημασίας είναι η διαφορική διάγνωση της ελκώδους κολίτιδος από τη νόσο του Crohn, με την οποία έχουν παρόμοια συμπτώματα αλλά εντελώς διαφορετική θεραπεία.

Πως θεραπεύεται η ελκώδης κολίτιδα;

Πρέπει πάντα να χειρουργείται ο ασθενής με ελκώδη κολίτιδα;

Η θεραπεία της οξείας φάσης εξαρτάται από την βαρύτητα της νόσου και είναι συντηρητική (φαρμακευτική υποστήριξη του ασθενούς) και στις πολύ ελαφριές μορφές μπορεί να μη χρειαστεί νοσηλεία σε κλινική.

Μετά την ύφεση της οξείας φάσης, συνήθως χρειάζεται μία χρόνια φαρμακευτική θεραπεία συντήρησης, η οποία αποφασίζεται από εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο ιατρό.

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να απαιτηθεί και να αποφασιστεί τόσο σε επείγουσα μορφή (κατά την οξεία φάση) όσο και σε προγραμματισμένη, εκλεκτική μορφή.

Ποιες είναι οι ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης της ελκώδους κολίτιδας;

Οι ενδείξεις για επείγουσα χειρουργική επέμβαση είναι:

• Μεγάλη αιμορραγία
• Τοξικό μεγάκολο
• Διάτρηση παχέος εντέρου
• Κεραυνοβόλος βαρύτατη μορφή της νόσου

Οι ενδείξεις για εκλεκτική χειρουργική θεραπεία είναι:

• Αποτυχία συντηρητικής αγωγής
• Καρκίνος ή προκαρκινικές αλλοιώσεις
• Στένωση του εντέρου
• Καθυστέρηση της ανάπτυξης στα παιδιά
• Προσβολή ολόκληρου του παχ’εος εντέρου για πάνω από 10 έτη

Ποια επέμβαση γίνεται για την ελκώδη κολίτιδα;

Το είδος της επέμβασης εξαρτάται κατά πολύ από τη φάση και την έκταση της νόσου. Οι επείγουσες και οι εκλεκτικές επεμβάσεις διαφέρουν κατά πολύ, γιατί στην πρώτη περίπτωση κύρια μέριμνα του χειρουργού είναι να σώσει τη ζωή του ασθενούς, ενώ στη δεύτερη ενδιαφέρει πρωτίστως το βέλτιστο λειτουργικό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα και η ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Η ελκώδης κολίτιδα και οι συνθήκες της επέμβασης μπορεί να απαιτήσουν τη δημιουργία προσωρινής ή μόνιμης στομίας. Η στομία είναι δημιουργία μίας τεχνητής εξόδου (στομία) των περιττωμάτων, ένα τεχνητό χειρουργικό άνοιγμα του παχέως εντέρου (κολοστομία) ή του λεπτού εντέρου (ειλεοστομία) το οποίο στερεώνεται στα κοιλιακά τοιχώματα.

Οι επεμβάσεις με τα καλύτερα αποτελέσματα είναι δύο:

• Η ολική πρωκτοκολεκτομή με μόνιμη ειλεοστομία (αφαίρεση όλου του παχέος εντέρου και του πρωκτού)
• Η ολική κολεκτομή με βλεννογονεκτομή του πρωκτού, προφυλακτική (προσωρινή) ειλεοστομία, δημιουργία θυλάκου και θυλακοπρωκτική αναστόμωση. Αυτή η επέμβαση προσφέρει μάλλον καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά έχει αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και λειτουργικά χαρακτηριστικά που μπορεί να μη γίνουν καλά ανεκτά από όλους τους ασθενείς (5-7 κενώσεις ημερησίως, μικρού βαθμού νυκτερινή ακράτεια κ.α.).

Σε επείγουσα βάση προτιμάται σαφώς η κλασική ανοικτή χειρουργική επέμβαση, ενώ εκλεκτικές επεμβάσεις μπορουν να διενεργηθούν με τις μεθόδους της ρομποτικής ή λαπαροσκοπικής χειρουργικής