Ήπαρ

Οι χειρουργικές παθήσεις του ήπατος είναι πολλές:

Κακώσεις του ήπατος:

Συνήθως αφορούν πολυτραυματίες ασθενείς στα πλαίσια σοβαρών ατυχημάτων. Το ηπατικό τραύμα θέτει τη ζωή του ασθενούς άμεσα σε κίνδυνο λόγω της συχνής μεγάλης αιμορραγίας. Ο βαθμός της κάκωσης (από I εώς VI) καθορίζεται με αξονική τομογραφία και με βάση αυτή και την κατάσταση του ασθενούς αποφασίζεται αν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση και τι είδους.

Από τον τραυματισμό μπορεί να προκληθεί και διαφυγή χολής, πρόβλημα το οποίο αποδεικνύεται συχνά δυσεπίλυτο ακόμη και για έμπειρους χειρουργούς ήπατος.

Εχινόκοκκος κύστη:

Δημιουργείται από το παράσιτο echinococcus granulosus, πολύ συχνό σε όλες τις αγροτικές και κτηνοτροφικές χώρες. Η εχινόκοκκος κύστη αφορά συχνότερα το δεξιό λοβό του ήπατος και μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα όπως:

• Ελεύθερη ρήξη και διασπορά στην κοιλία ή το θώρακα.
• Ρήξη προς το χοληφόρο δένδρο (το σύστημα δηλαδή απέκκρισης της χολής από το ήπαρ προς το έντερο) και απόφραξη αυτού.
• Σοβαρή αλεργική αντίδραση μετά από ρήξη.
• Διαπύηση και αποστηματοποίηση της κύστης.
• Πιεστικά φαινόμενα σε γύρω όργανα και αγγεία.

Η διάγνωση γίνεται με ακτινολογικές μεθόδους (αξονική τομογραφία, υπερηχογράφημα) αλλά και αιματολογικές εξετάσεις.

Εάν η κύστη δεν προκαλεί συμπτώματα και ο οργανισμός έχει καταφέρει να την απομονώσει (επασβεστωμένη κύστη), τότε δε χρειάζεται θεραπεία. Σε κάθε άλλη περίπτωση η θεραπεία είναι χειρουργική και μπορεί να γίνει με διάφορες τεχνικές (ολική κυστο-περικυστεκτομή, ηπατεκτομή, μερική κυστο-περικυστεκτομή και επιπλοοπλαστική κ.α.). Η χειρουργική θεραπεία συμπληρώνεται με ειδική φαρμακευτική αγωγή.

Απλή κύστη ήπατος:

Συνήθως είναι ασυμπτωματική, αποτελεί τυχαίο εύρημα σε απεικονιστικό έλεγχο για άλλους λόγους και δε χρήζει θεραπείας.

Εάν η κύστη προκαλεί συμπτώματα (λόγω πίεσης γειτονικών οργάνων) ή υπάρχει η οποιαδήποτε διαγνωστική αμφιβολία ή δημιουργούνται επιπλοκές (πχ. ενδοκυστική αιμορραγία) τότε έχει ένδειξη η χειρουργική θεραπεία.

Η απλή παροχέτευση της κύστης δεν αρκεί, γιατί πολύ απλά η παραγωγή υγρού από το τοίχωμα της κύστης συνεχίζεται και η κύστη σύντομα θα ξαναεμφανιστεί. Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει ή την πλήρη αφαίρεση ή συχνότερα την αναστόμωση και παροχέτευση της κύστης προς το έντερο.

Ηπατικό απόστημα:

Πρόκειται για τη δημιουργία εντός του ήπατος μίας κοιλότητας η οποία πληρούται με πύον. Αναλόγως του υπεύθυνου για τη δημιουργία του αποστήματος μικροοργανισμού, τα αποστήματα διακρίνονται σε πυογόνα και αμοιβαδικά.

Είναι σοβαρότατη πάθηση που συνήθως εμφανίζεται με πυρετό, γενικευμένη κακουχία, ρίγος, ναυτία, ανορεξία, εμέτους κ.α.

Για τη θεραπεία των ηπατικών αποστημάτων απαιτείται συνδυασμός αντιβιωτικής θεραπείας και παροχέτευσης. Η παροχέτευση ανάλογα με τη γενική κατάσταση του ασθενούς και τη θέση του αποστήματος μπορεί να είναι χειρουργική ή ελάχιστα επεμβατική με παρακέντηση υπό ακτινολογική καθοδήγηση.

Καλοήθεις όγκοι του ήπατος:

Οι συχνότεροι από μία πληθώρα ιστολογικών τύπων είναι:

• Σηραγγώδες αιμαγγείωμα:

  Είναι ο συχνότερος καλοήθης όγκος του ήπατος. Συνήθως είναι ασυμπτωματικά και ανακαλύπτονται τυχαία. Εαν είναι ευμεγέθη μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα λόγω πίεσης των γειτονικών οργάνων, όπως πόνος, αίσθημα πληρότητας, έμετοι και δυσπεπτικά ενοχλήματα. Η διάγνωση γίνεται με υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, όπου το αιμαγγείωμα παρουσιάζει τυπική εικόνα. Χειρουργική θεραπεία (αφαίρεση) ενδείκνυται όταν υπάρχουν συμπτώματα, διαγνωστική αμφιβολία ή αύξηση του μεγέθους. Αλλιώς συνιστάται απλή παρακολούθηση. Τα αιμαγγειώματα δεν παρουσιάζουν εξαλλαγή σε κακοήθεια.

• Ηπατικό αδένωμα:

  Είναι προκαρκινικές βλάβες που αφορούν συχνότερα γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Η ανάπτυξη ηπατικού αδενώματος σχετίζεται αποδεδειγμένα με ορμονοθεραπείες και χρόνια λήψη αντισυλληπτικών. Η διάγνωση γίνεται με τις σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους. Θεραπεία του αδενώματος είναι η χειρουργική εκτομή και μόνο.

• Εστιακή οζώδης υπερπλασία:

  Μονήρης συνήθως όγκος που αφορά κυρίως το γυναικείο φύλο. Δεν προκαλεί επιπλοκές, δεν ειναι προκαρκινική βλάβη και δε χρειάζεται αφαίρεση εφόσον δεν υπάρχει συμπτωματολογία ή διαγνωστική αμφιβολία.

Κίρρωση:

(Δεν αντιμετωπίζεται χειρουργικά εκτός από τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις για μεταμόσχευση ήπατος, ή σοβαρών άμεσα απειλητικών για τη ζωή επιπλοκών):

Η κίρρωση του ήπατος είναι η μειωμένη ηπατική λειτουργία που προκαλείται από το σχηματισμό ουλώδους ιστού, γνωστού ως ίνωση, λόγω βλάβης που προκαλείται από ηπατική νόσο. Η βλάβη στο ήπαρ οδηγεί σε “επισκευή” του ηπατικού παρεγχύματος και επακόλουθο σχηματισμό ουλώδους ιστού. Με την πάροδο του χρόνου, ο ουλώδης ιστός μπορεί να αντικαταστήσει τον φυσιολογικό λειτουργικό ιστό, οδηγώντας στην εξασθενημένη ηπατική λειτουργία της κίρρωσης. Η ασθένεια συνήθως αναπτύσσεται αργά για μήνες ή χρόνια. Τα πρώιμα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, αδυναμία, απώλεια όρεξης, ανεξήγητη απώλεια βάρους, ναυτία και έμετο και δυσφορία στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς. Καθώς η ασθένεια επιδεινώνεται, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν φαγούρα, πρήξιμο στα κάτω πόδια, συσσώρευση υγρού στην κοιλιά, ίκτερο, μώλωπες που δημιουργούνται πολύ εύκολα, και την ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα που προσομοιάζουν των ιστό αράχνης. Η συσσώρευση ασκιτικού υγρού στην κοιλιά προδιαθέτει για αυτόματες λοιμώξεις. Πιο σοβαρές επιπλοκές περιλαμβάνουν την ηπατική εγκεφαλοπάθεια, αιμορραγία από διασταλμένες φλέβες 9κιρσούς) οισοφάγου, στομάχου, ή εντέρου, και καρκίνο του ήπατος.

Η κίρρωση πιο συχνά προκαλείται από αλκοολική ηπατική νόσο, μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH – η προοδευτική μορφή της μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου), κατάχρηση ηρωίνης, χρόνια ηπατίτιδα Β, και χρόνια ηπατίτιδα C. Το NASH έχει διάφορες αιτίες, συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, των μη φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης, του διαβήτη τύπου 2 και του μεταβολικού συνδρόμου. Λιγότερο συχνές αιτίες κίρρωσης περιλαμβάνουν την αυτοάνοση ηπατίτιδα, πρωτοπαθή χολαγγειίτιδα (PBC),πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα (PSC) που διαταράσσει τη λειτουργία του χοληφόρου δέντρου, γενετικές διαταραχές όπως η νόσος του Wilson, κληρονομική αιμοχρωμάτωση και χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια με ηπατική συμφόρηση.

Οι παθήσεις του ήπατος λόγω της θέσης του, των λειτουργικών αποθεμάτων του και της αναγεννητικής του ικανότητας μπορεί να καθυστερήσουν πολύ να γίνουν εμφανείς, και όταν δώσουν τελικά συμπτώματα να έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος. Γι’ αυτό το λόγο, ο εξειδικευμένος χειρουργός πρέπει να συμμετάσχει τόσο στη διαγνωστική διαδικασία, όσο φυσικά και στη θεραπευτική.