Επινεφρίδια

Τα επινεφρίδια (δεξιό και αριστερό) είναι ενδοκρινείς αδένες, οι οποίοι εδράζονται ο καθένας πάνω από τον αντίστοιχο νεφρό. Φυσιολογικά το κάθε επινεφρίδιο ζυγίζει περί τα 5 gr και έχει διαστάσεις 5 x 3 x 1 cm. Έχουν πολύ πλούσια αιμάτωση.

Ποια είναι η φυσιολογική λειτουργία των επινεφριδίων;

Τα επινεφρίδια αποτελούνται από δύο τμήματα, το μυελό και τον φλοιό. Οι ξεχωριστές αυτές περιοχές περιέχουν διαφορετικά κύτταρα και εκκρίνουν ορμόνες με διαφορετικές λειτουργίες, οι οποίες παρουσιάζονται απλουστευμένα στον πίνακα:

Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως η δυσλειτουργία των επινεφριδίων και η διαταραχή της ορμονικής έκκρισης δημιουργεί σοβαρά λειτουργικά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ποιες παθήσεις των επινεφριδίων θεραπεύονται χειρουργικά;

Οι χειρουργικές παθήσεις των επινεφριδίων είναι αυτές που οφείλονται σε υπερέκκριση κάποιας ορμόνης από έναν καλοήθη ή κακοήθη όγκο ενός επινεφριδίου. Ανάλογα με την ορμόνη που εκκρίνεται ανεξέλεγκτα είναι και τα συμπτώματα, ενώ δεν είναι σπάνιο κάποιος επινεφριδικός όγκος να παράγει περισσότερες από μία ορμόνες.

Χειρουργικού ενδιαφέροντος είναι επίσης οι όγκοι των επινεφριδίων οι οποίοι δεν παράγουν κάποια ορμόνη και άρα δεν προκαλούν γενικευμένα συμπτώματα. Αυτοί οι όγκοι ονομάζονται τυχαιώματα, επειδή συνήθως ανευρίσκονται τυχαία.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING:

Πρόκειται για υπερέκκριση κορτιζόλης από όγκους των επινεφριδίων.

Τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου οφείλονται στη δράση της κορτιζόλης και είναι:

• Κεντρική παχυσαρκία (ανακατανομή λίπους, ¨πανσεληνοειδές προσωπείο¨, ¨αυχένας βουβάλου¨)
• Μυϊκή ατροφία
• Δέρμα (λεπτό, εύθρυπτο, κυανέρυθρες και πλατιές ραβδώσεις, ακμή, υπερτρίχωση, καθυστερημένη επούλωση)
• Έντονη οστεοπόρωση
• Υπέρταση
• Υπεργλυκαιμία (διαβήτης)
• Υποκαλιαιμία
• Νευρολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές
• Διαταραχές εμμήνου ρύσεως, ανικανότητα, ελάττωση libido

ΣΥΝΔΡΟΜΟ CONN:

Υπερέκκριση αλδοστερόνης από καλοήθεις όγκους επινεφριδίων.

Τα σημεία και συμπτώματα σχετίζονται με τη δράση της αλδοστερόνης:

• Αρτηριακή υπέρταση
• Κεφαλαλγία
• Μυϊκή αδυναμία και μυϊκοί σπασμοί
• Πολυουρία και πολυδιψία

ΑΡΡΕΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΙ Ή ΘΗΛΕΟΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ:

Προκαλούν πρώιμη εμφάνιση στα παιδιά και μεταβολή στους ενηλίκους των δευτερογενών χαρακτήρων του φύλου (τριχοφυΐα γενικά και ειδικά του εφήβαιου, σωματική διάπλαση και ανάπτυξη, χροιά φωνής, ανάπτυξη μαστών κ.α.). Ανάλογα με την ορμόνη που εκκρίνεται και το φύλο του πάσχοντος, ο όγκος μπορεί να θεωρηθεί ισοφυλετικός (επιτείνει τα ¨σωστά¨ χαρακτηριστικά του φύλου) ή ετεροφυλετικός (ενισχύει τα αντίθετα χαρακτηριστικά του φύλου).

ΦΑΙΟΧΡΩΜΟΚΥΤΤΩΜΑ:

Είναι ένας σπάνιος όγκος με ανεξέλεγκτη απελευθέρωση στην κυκλοφορία αδρεναλίνης (και άλλων παρόμοιων ορμονών).

Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα είναι τα εξής:

• Μεγάλη άυξηση της αρτηριακής πίεσης με χαρακτήρα σταθερό ή παροξυσμικό (¨σκαμπανεβάσματα¨)
• Κεφαλαλγία
• Εφιδρώσεις
• Ταχυκαρδία και αίσθημα παλμών
• Άγχος, νευρικότητα
• Ναυτία, έμετοι, ζάλη
• Αδυναμία
• Απώλεια βάρους
• Δύσπνοια
• Δυσανεξία στη ζέστη
• Επιληπτικές κρίσεις

ΤΥΧΑΙΩΜΑ:

Ανενεργείς όγκοι, οι οποίοι ανευρίσκονται σε ποσοστό περίπου 2% σε αξονικές τομογραφίες που γίνονται για άλλους λόγους. Οι όγκοι αυτοί μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις και η ορθή αντιμετώπισή τους εξαρτάται από το μέγεθός τους και την ηλικία του ασθενούς.

• Όγκος > 6 cm πρέπει να αφαιρείται σε όλους τους ασθενείς
• Όγκος < 3 cm παρακολουθείται στενά και αφαιρείται εφόσον αλλάξει κάτι
• Όγκος > 3 cm σε ασθενή < 50 ετών πρέπει να αφαιρείται
• Όγκος > 3 cm σε ασθενή >50 ετών παρακολουθείται στενά και αφαιρείται αν χρειαστεί

Πως γίνεται η διάγνωση των παθήσεων των επινεφριδίων;

Η διάγνωση βασίζεται στη συμπτωματολογία και την κλινική υποψία ειδικού ενδοκρινολόγου ιατρού.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης απαιτεί σειρά εξετάσεων αίματος και ούρων.

Εφόσον η διάγνωση επιβεβαιωθεί, ακολουθεί ο εντοπισμός του όγκου για τον οποίο εκτός από αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία συχνά χρειάζεται και σπινθηρογράφημα.

Πως γίνεται η επέμβαση της επινεφριδεκτομής;

Πριν την επέμβαση οφείλει να γίνει σαφής εντοπισμός του όγκου και προεγχειρητικός σχεδιασμός. Σε περιπτώσεις λειτουργικών όγκων (φαιοχρωμοκύττωμα, σύνδρομο Conn) χρειάζεται συχνα προεγχειρητική φαρμακευτική αγωγή, ώστε να οδηγηθεί ο ασθενής στο χειρουργείο με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες και αφού έχουν διορθωθεί στο μέτρο του δυνατού οι διαταραχές που οφείλονται στην ίδια την πάθηση και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του.

Η σύγχρονη αντιμετώπιση είναι η ρομποτική ή λαπαροσκοπική εκτομή του επινεφριδίου, με τα γνωστά πλεονεκτήματα της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής.

Σε πολύ μεγάλους όγκους και κυρίως στην περίπτωση φαιοχρωμοκυττώματος μπορεί να προτιμηθεί μία κλασική ανοικτή προσέγγιση.

Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο από την κλινική εντός λίγων ημερών και η συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή (αν χρειάζεται) ρυθμίζεται από το θεράποντα ενδοκρινολόγο.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της επινεφριδεκτομής;

Μεγάλης σημασίας είναι ο έλεγχος των αγγείων (φλέβες) του επινεφριδίου στα πρώτα στάδια της επέμβασης ώστε να διακοπεί άμεσα η ροή των παραγόμενων από τον όγκο ορμονών προς την κυκλοφορία. Αυτή η διαδικασία ενέχει τον κίνδυνο αιμορραγίας κυρίως στη δεξιά πλευρά, λόγω της ανατομίας του δεξιού επινεφριδίου.

Άλλες επιπλοκές αφορούν τον τραυματισμό γειτονικών δομών και οργάνων αλλά είναι λιγότερο συχνές.