Είναι μία σαφής και περιγεγραμμένη απώλεια ιστού (μακροσκοπικά μοιάζει με έναν κρατήρα) που αρχίζει από το βλεννογόνο (το εσωτερικό στρώμα του τοιχώματος του στομάχου) και επεκτείνεται σε διαφορετικό βάθος εντός του τοιχώματος. Εάν ένα πεπτικό έλκος δεν επουλωθεί σύντομα μεταπίπτει σε χρόνιο έλκος, μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ουλώδους ιστού και την οριστική παρεμπόδιση της επούλωσής του.

“Αν κάποιος σκεφτεί να αφαιρέσει το μισό μου υγιές στομάχι για να θεραπεύσει ένα μικρό έλκος στο δωδεκαδάκτυλό μου, φεύγοντας θα τρέξω γρηγορότερα από αυτόν”. Charles H. Mayo (1865–1939).

“Στην εποχή του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, η διενέργεια μίας γαστρεκτομής για τη θεραπεία του πεπτικού έλκους ισοδυναμεί με την αφαίρεση του πνεύμονα για πνευμονία”. Asher Hirshberg.

Ποιοί παράγοντες κατηγορούνται για το πεπτικό έλκος;

Το έλκος του στομάχου και το έλκος του δωδεκαδακτύλου είναι δύο παθήσεις ταυτόχρονα παρόμοιες αλλά και διαφορετικές. Συνοπτικά και απλουστεύοντας, τα αίτια του πεπτικού έλκους είναι:
• Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. Pylori): ο συγκεκριμένος μικροοργανισμός ανευρίσκεται σε 70-90% των πασχόντων από έλκος. Με τη δράση του προκαλεί αύξηση της οξύτητας και φλεγμονή του τοιχώματος στομάχου και δωδεκαδακτύλου.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες:
1. Κάπνισμα
2. Stress
3. Αλκοόλ
4. Λήψη ασπιρίνης
5. Λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
6. Λήψη κορτικοστεροειδών (κορτιζόνη)
• Χρόνια ατροφική γαστρίτιδα
• Παλινδρόμηση εντερικού περιεχομένου προς το στόμαχο
• Νόσοι ήπατος

Ποια είναι τα συμπτώματα του πεπτικού έλκους;

Συχνά, σε ποσοστό 20-30% των ασθενών, το έλκος είναι ασυμπτωματικό και η πρώτη του εμφάνιση γίνεται μέσω των επιπλοκών του, αιμορραγία ή διάτρηση. Εαν υπάρχουν συμπτώματα, τα σημαντικότερα από αυτά είναι:
• Πόνος στην ανώτερη κοιλία σχετιζόμενος με τη λήψη τροφής: ο πόνος που δυναμώνει με τη λήψη τροφής είναι ενδεικτικός έλκους στομάχου ενώ ο πόνος που υποχωρεί με τη λήψη τροφής σχετίζεται συχνότερα με το έλκος δωδεκαδακτύλου. Ο πόνος μπορεί να αντανακλάται προς τις ωμοπλάτες ή προς τη ράχη.
• Αίσθημα βάρους στην ανώτερη κοιλία.
• Έμετοι.

Πώς γίνεται η διάγνωση του πεπτικού έλκους;

Η διάγνωση τίθεται από εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο μετά από γαστροσκόπηση και άλλες απλές και μη επεμβατικές διαγνωστικές εξετάσεις (πχ Breath Test).
Η σημασία της γαστροσκόπησης και της λήψης βιοψιών είναι τεράστια γιατί πολλές φορές τόσο τα συμπτώματα όσο και η εικόνα του καρκίνου του στομάχου μοιάζουν με αυτά του έλκους.

Μπορεί ένα γαστρικό έλκος να προκαλέσει επιπλοκές;

Οι επιπλοκές του πεπτικού έλκους οφείλονται στη διάβρωση του τοιχώματος του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου, η οποία μπορεί να προχωρήσει και σε γειτονικά όργανα και αγγεία:
• Αιμορραγία: Είναι η συχνότερη επιλοκή και οφείλεται σε διάβρωση αγγέιων. Μπορεί να είναι μικρή και αυτοπεριοριζόμενη ή αθρόα θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς και άρα απαιτεί επείγουσα ενδοσκοπική ή/και χειρουργική αντιμετώπιση.
• Διάτρηση: Η ¨τρύπα¨ στο γαστρεντερικό σωλήνα και η έξοδος υγρών και τροφών μπορεί να προκαλέσει τοπική ή γενικευμένη περιτονίτιδα.
• Στένωση: Σε χρόνια έλκη οι επανειλμένες εξελκώσεις και ουλοποιήσεις προκαλούν παραμόρφωση και στένωση του οργάνου με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία λήψης τροφής.

Υπάρχει κίνδυνος εξαλλαγής του έλκους σε καρκίνο;

Ναι, μακροπρόθεσμα η πιθανοτητα κακοηθους εξαλλαγης είναι υπαρκτή.

Ποια είναι η θεραπεία του έλκους;

Πριν την ανακάλυψη του ελικοβακτηριδίου και των φαρμάκων που ρυθμίζουν τη γαστρική έκκριση,η μόνη διαθέσιμη θεραπεία του έλκους ήταν χειρουργική και βασιζόταν σε επεμβάσεις αφαίρεσης μεγάλου τμήματος του στομάχου, οι οποίες ήταν ακρωτηριαστικές για τον ασθενή.
Σήμερα η θεραπεία του έλκους είναι συντηρητική και γίνεται από ειδικό γαστρεντερολόγο. Η θεραπεία βασίζεται στην εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και στη μείωση της της γαστρικής έκκρισης με φαρμακευτική αγωγή.
Η χειρουργική θεραπεία, έχει εφαρμογή πλέον μόνο στην αντιμετώπιση των επιπλοκών του πεπτικού έλκους, οι οποίες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αλλιώς. Αναλόγως της περίπτωσης, μπορεί να διενεργηθεί μία λαπαροσκοπική ή ρομποτική επέμβαση ή και να χρειαστεί μία ανοικτή κλασική αποκατάσταση της επιπλοκής.